Miesiąc Dumy Osób z Niepełnosprawnościami – lipiec 2024

Wprowadzenie

W lipcu 2024 roku już po raz 10., międzynarodowa społeczność Osób z Niepełnosprawnościami (OzN) i ich sojuszników obchodzi Miesiąc Dumy. Jest to jedno z najważniejszych wydarzeń dotyczących dostępności i praw OzN. Hasło tegorocznej edycji brzmi: „Chcemy żyć jak wy”.

Miesiąc Dumy to okazja do zwiększania świadomości społecznej na temat sytuacji osób z niepełnosprawnościami, do dzielenia się osobistymi historiami pokazującymi determinację, wysiłek i radość z sukcesów, do obalania stereotypów.

Bardzo rozpoznawalnym symbolem Miesiąca Dumy jest flaga – złożona z pięciu kolorowych pasów na czarnym tle. O tym, co oznaczają poszczególne kolory napisaliśmy w zeszłorocznym wpisie.

Miesiąc Dumy Osób z Niepełnosprawnościami powstał (lipiec 2015) na pamiątkę 25 rocznicy przyjęcia ADA (Americans with Disabilities Act – Akt o Amerykanach z Niepełnosprawnościami; 26 lipca 1990 roku) – amerykańskich przepisów zakazujących dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność.

Droga do Miesiąca Dumy Osób z Niepełnosprawnościami

Droga prowadząca do uchwalenia tego dokumentu była długa i kręta, wymagała zaangażowania wielu aktywistów z całych Stanów. Osoby z niepełnosprawnościami stawały się coraz bardziej społecznie widzialne i zauważane. Przełomowymi wydarzeniami były:

• Zorganizowanie, prowadzonego przez grupy hippisów, dostępnego (możliwie wolnego od barier architektonicznych i komunikacyjnych) ośrodka, do którego na kolonie mogli przyjeżdżać nastolatkowie z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Tę historię opowiada szczegółowo film dokumentalny Crip Camp.
•  „Pełzanie na Kapitol” – słynna akcja z 1990 roku, przeprowadzona w Waszyngtonie podczas protestów środowiska osób z niepełnosprawnościami. Ponad 1000 osób z niepełnosprawnością ruchową weszło w różny sposób – czołgając się, pełzając, wchodząc na kolanach, podpierając się rękami – po schodach prowadzących na Kapitol, do siedziby Kongresu Stanów Zjednoczonych. Uczestnicy domagali się uchwalenia prawa zakazującego dyskryminacji. Pokazali również, jak wiele barier musi pokonać osoba z niepełnosprawnością, by być traktowana tak jak inni ludzie.

Duma Osób z Niepełnosprawnościami

Myślenie o dumie osób z niepełnosprawnościami jest ściśle związane z powstałym wewnątrz tej społeczności społecznym modelem niepełnosprawności. Osoba z niepełnosprawnością to nie tylko ktoś, kto wymaga leczenia i opieki medycznej, ktoś, kogo świat ma wydarzać się wyłącznie pomiędzy szpitalem, rehabilitacją i własnym pokojem. Osoba z niepełnosprawnością ma prawo w pełni uczestniczyć w życiu społecznym: rozwijać relacje z ludźmi, uczyć się, pracować, korzystać z transportu, realizować swoje pasje, wpływać na otoczenie.

Zmiana myślenia o niepełnosprawności, przejście od skupiania się na barierach do zwracania uwagi na możliwość działania, była i jest kluczowym tematem dla OzN. Ten proces może odbywać się dzięki dobrej komunikacji i empatii: wysłuchaniu historii i pomysłów osób z niepełnosprawnościami, próbie doświadczenia barier (poprzez takie akcje jak „Godzina bez myszy” czy pikniki integracyjne, podczas których można np. pokonać tor przeszkód na wózku, przejść się z opaską na oczach i białą laską), współdziałaniu na rzecz wprowadzenia zmian prawnych i organizacyjnych, zwiększających dostępność.

Duma Osób z Niepełnosprawnościami to także proces rozwoju, zarówno osobistego, jak i w grupie. To dążenie do niezależnego życia, opartego o takie wartości jak determinacja, szacunek dla różnorodności, odwaga, wzajemne wsparcie w środowisku osób z niepełnosprawnościami, walka z ableizmem (negatywnymi stereotypami i wykluczeniem ze względu na niepełnosprawność).